陈庆：人是什么（古希腊哲言录一）

人是什么（古希腊哲言录一）

陈庆 法学博士 副教授

1. 普罗泰戈拉斯（Protagoras, 487-412 BC, 古希腊智术师）论人

ΣΩ. Κινδυνεύεις μέντοι λόγον οὐ φαῦλον εἰρηκέναι περὶ 152a ἐπιστήμης, ἀλλ’ ὃν ἔλεγε καὶ Πρωταγόρας. τρόπον δέ τινα ἄλλον εἴρηκε τὰ αὐτὰ ταῦτα. φησὶ γάρ που “πάντων χρημάτων μέτρον” ἄνθρωπον εἶναι, “τῶν μὲν ὄντων ὡς ἔστι, τῶν δὲ μὴ ὄντων ὡς οὐκ ἔστιν.” ἀνέγνωκας γάρ που; 

——Plat. Theaet. 151e-152a

=苏格拉底[ΣΩ]：你确实冒险[Κινδυνεύεις μέντοι]说出了[εἰρηκέναι ]有关知识的不寻常解释[λόγον οὐ φαῦλον … περὶ ἐπιστήμης]，但是[ἀλλ’]，该解释[ὃν]普罗泰戈拉斯[Πρωταγόρας]也[ καὶ]曾说过[ ἔλεγ]。不过[δέ ]，他以某种其他方式[τρόπον… τινα ἄλλον]讲了[εἴρηκε ]相同的意思[τὰ αὐτὰ ταῦτα]。因为[γάρ]他在某个地方说[φησὶ …  που ]：人[ἄνθρωπον ]是[εἶναι]“一切事物的[πάντων χρημάτων]尺度[μέτρον]”，“既是[μὲν]在是者在是之尺度[τῶν … ὄντων ὡς ἔστι]，也是[δὲ ]非在是者非在是之尺度[τῶν … μὴ ὄντων ὡς οὐκ ἔστιν]”。你确知这些话吗[ἀνέγνωκας γάρ που]？【陈庆博士译】

=Socrates：But look here, this is no ordinary account of knowledge you’ve come out with: it’s what Protagoras used to maintain. He said the very same thing, only he put in rather a different way. For he says, you know, that ‘Man is the measure of all things: of the things which are, that they are, and of the things which are not, that they are not.’ You have read this, of course?

(M. J. Levett, rev. Myles Burnyeat译，载Cooper ed. Plato: Complete Works, Hackett Publishing Company, Inc., 1997, p. 169)

=Socrates：And, indeed, if I may venture to say so, it is not a bad description of knowledge [152a] that you have given, but one which Protagoras also used to give. Only, he has said the same thing in a different way. For he says somewhere that man is “the measure of all things, of the existence of the things that are and the non-existence of the things that are not.” You have read that, I suppose?

(Plato. Plato in Twelve Volumes, Vol. 12 translated by Harold N. Fowler. Cambridge, MA, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1921.)

【注】

（1） Κινδυνεύεις: κινδυνεύω （冒险）-pres. act. ind. 2s.

（2） μέντοι: 的确。

（3） εἰρηκέναι：ἐρῶ （讲、说）-perf. act. inf.

（4）φαῦλον：φαῦλος （容易的）-m. acc. s.

（5）ἔλεγε：λέγω（说）-imperf. act. ind. 3s.

（6）τρόπον τινα：以某种方式。

（7）εἴρηκε：ἐρῶ （讲、说）-perf. act. ind. 3s. 

（8）ἀνέγνωκας：ἀναγιγνώσκω （确知）-perf. act. ind. 2s.

2. 苏格拉底论人

2.1 何种人生是值得过的人生

ὁ … ἀνεξέταστος βίος οὐ βιωτὸς ἀνθρώπῳ.（Plato, Apology, 38a5–6).

=对人而言[ἀνθρώπῳ]，未经检视的生活[ὁ … ἀνεξέταστος βίος]是不值得过的[οὐ βιωτὸς]。（陈庆博士译）

 

2.2 何谓有智慧者

τούτου μὲν τοῦ ἀνθρώπου ἐγὼ σοφώτερός εἰμι· κινδυνεύει μὲν γὰρ ἡμῶν οὐδέτερος οὐδὲν καλὸν κἀγαθὸν εἰδέναι, ἀλλ᾽ οὗτος μὲν οἴεταί τι εἰδέναι οὐκ εἰδώς, ἐγὼ δέ, ὥσπερ οὖν οὐκ οἶδα, οὐδὲ οἴομαι· ἔοικα γοῦν τούτου γε σμικρῷ τινι αὐτῷ τούτῳ σοφώτερος εἶναι, ὅτι ἃ μὴ οἶδα οὐδὲ οἴομαι εἰδέναι.（Plat. Apol. 21d）

=我[ἐγὼ]确实[μὲν]比这人[τούτου … τοῦ ἀνθρώπου]更有智慧[σοφώτερός]；因为[γὰρ]的确[μὲν]我俩都没[ἡμῶν οὐδέτερος οὐδὲν]有可能[κινδυνεύει]知道[εἰδέναι]那高贵的[κἀγαθὸν]善[καλὸν]，然而[ ἀλλ᾽]，一方面[μὲν]，他[ οὗτος]笃信[οἴεταί]自己知道[εἰδέναι]它[τι]，尽管他不知道它[οὐκ εἰδώς]，另一方面[δέ]，我本人[ἐγὼ]，正如我什么也不知道一样[ὥσπερ οὖν οὐκ οἶδα]，什么也不笃信[οὐδὲ οἴομαι]；因此[γοῦν]，我似乎[ἔοικα]正是在这件微不足道的小事方面[σμικρῷ τινι αὐτῷ τούτῳ… ὅτι]确实[γε]比他[τούτου]更有智慧[σοφώτερος εἶναι]：我不知道的东西[ἃ μὴ οἶδα οὐδὲ]，我绝不笃信[οὐδὲ οἴομαι]自己知道[εἰδέναι]。（陈庆博士译）